Voor wie is een sociaal plan bestemd

Een sociaal plan is bedoeld om voorzieningen te treffen voor de werknemers wier functie vervalt door een reorganisatie. Dit zijn niet alleen mensen die ontslagen worden, maar ook werknemers die van functie wisselen. Belangrijkste doelgroep van een sociaal plan zijn de boventalligen. Dit zijn werknemers die worden “aangezegd” om de werkgever te verlaten. De keuze welke werknemer moet vertrekken en welke werknemer blijft wordt tegenwoordig bepaald door afspiegeling. Dat betekent dat per leeftijdsgroep een aantal medewerkers moet vertrekken. Binnen de leeftijdsgroep geldt LIFO: Last In First Out. De laatst binnengekomen werknemer moet als eerste vertrekken.

Afspiegeling bepaalt de ontslagvolgorde

Belangrijk onderdeel van een sociaal plan is welke werknemer ontslag krijgt en welke werknemer blijft. De ontslagvolgorde loopt volgens regels. De werkgever bepaalt niet zelf welke werknemers moeten vertrekken bij collectief ontslag. Het afspiegelingsbeginsel bepaalt de ontslagvolgorde. Het doel van afspiegelen is om de leeftijdsamenstelling voor en na de reorganisatie gelijk te houden. De reorganisatie beïnvloedt de leeftijdsopbouw dus niet. Binnen elke leeftijdscategorie krijgt de werknemer met het kortste dienstverband het eerste ontslag.

Afspiegeling werkt als volgt:

1. De werkgever bepaalt welke functie “overtollig” is
2. De werkgever bepaalt hoeveel werknemers werkzaam zijn in deze functie
3. Werknemers worden in vijf leeftijdsgroepen ingedeeld: 15 tot 25 jaar, 25 tot 35 jaar, 35 tot 45 jaar, 45 tot 55 jaar en 55 jaar en ouder
4. Per leeftijdsgroep wordt de procentuele verdeling van de leeftijdsopbouw berekend: aantal werknemers binnen de leeftijdsgroep wordt gedeeld door het aantal werknemers in deze functie. De uitkomst hiervan is de procentuele verdeling over de leeftijdsgroepen
5. Werkgever stelt vast met hoeveel werknemers deze functiecategorie moet inkrimpen
6. Het per leeftijdsgroep vastgestelde percentage dient vermenigvuldigd te worden met het aantal werknemers waarmee moet worden ingekrompen. Dit wordt vervolgens afgerond op een heel getal. Per leeftijdsgroep komt vast te staan hoeveel werknemers ontslag krijgen
7. De werkgever bepaalt per leeftijdscategorie wie er vertrekt. Dat is de werknemer die het laatst in het bedrijf is binnengekomen

Moeilijk misbare werknemer is uitzondering op afspiegeling

Op het afspiegelingsbeginsel zijn 2 uitzonderingen waarbij een werknemer niet wordt ontslagen:

• Een moeilijk misbare werknemer
• Een werknemer met een zwakke arbeidsmarktpositie

Afspiegeling kan alleen bij uitwisselbare functies

Als een medewerker een unieke functie vervult en die functie komt door de reorganisatie te vervallen, krijgt die ene medewerker ontslag. Afspiegelen is alleen mogelijk wanneer meerdere werknemers in een gelijke functie of uitwisselbare functie zitten. De werkgever bepaalt welke functie vervalt en daarmee welke werknemer zijn baan verliest.

Afspiegeling: een voorbeeld

Stel: u werkt bij een autofabrikant waar 300 werknemers werken, waarvan 160 productiemedewerkers. Door een structurele daling in de omzet is de werkgever gedwongen om 40 productiemedewerkers te ontslaan. Omdat alle productiemedewerkers uitwisselbaar zijn, wordt geen van de productiemedewerkers uitgesloten. 40 van de 160 productiemedewerkers moeten vertrekken. Dat is 25 procent. De ontslagvolgorde is:

Vervolgens wordt gekeken welke werknemers binnenkort vertrekken of waarvan een contract afloopt. Stel dat binnen de categorie 25 tot 35 jaar een contract afloopt over 2 maanden. Er hoeven in die categorie nog maar 4 werknemers gedwongen te worden ontslagen. Daarna wordt gekeken welke werknemers binnen de leeftijdscategorie het laatst in het bedrijf zijn gekomen. Die werknemers worden ontslagen.

Functies bij een reorganisatie

Bij een reorganisatie wordt onderscheid gemaakt in vier functies. Ten eerste is er de blijffunctie. Hierin vinden niet (of nauwelijks) wijzigingen plaats. De medewerkers hoeven in principe niet bang te zijn voor ontslag. Ten tweede is er de veranderfunctie: de functie wordt ingrijpend gewijzigd. De werkzaamheden worden opnieuw ingedeeld en alle medewerkers verliezen hun functie. Zij zullen worden ontslagen of in een passende functie geplaatst worden. Ten derde is er de krimpfunctie. Hierbij wordt een deel van de werknemers in de functie ontslagen of verplaatst, terwijl de rest blijft zitten. De laatste functie is de verdwijnfunctie. De functie wordt volledig verwijderd en alle medewerkers in de functie worden ontslagen of in een passende functie geplaatst.

Passende functie

In het sociaal plan wordt bepaald wat voor functies als passend worden ervaren, en dus geaccepteerd dienen te worden door boventalligen. Een passende functie is een functie die volgens de werkgever wat betreft inhoud, benodigde kennis en vaardigheden en plaats in de organisatie verwant is aan de eerder vervulde functie. Tevens wordt vaak bepaald in hoeverre reistijd en salarisschaal invloed hebben op wat passend is.

Geschikte functie

Een geschikte functie is een functie die niet als passend geclassificeerd kan worden, maar die de werknemer accepteert omdat hij behoud van een baan belangrijk vindt en er geen passende functie in het vooruitzicht is gesteld. Als de werknemer de geschikte functie accepteert behoudt hij in de regel zijn arbeidsvoorwaarden. De werkgever is niet verplicht een geschikte functie aan te bieden, ook al is daar mogelijkheid toe.

GRATIS meer informatie ontvangen?

Vraag dan snel het boek Sociaal Plan in kort bestek aan!